پلاستیک چیست؟ انواع پلاستیک | قیمت پلاستیک
پلاستیک چیست و چرا به ماده ای حیاتی در جهان امروز تبدیل شده است؟
پلاستیک یکی از مهم ترین اختراعات بشر در قرن اخیر است که تأثیر عمیقی بر سبک زندگی، صنعت و فناوری گذاشته است. این ماده از ترکیبات آلی موسوم به هیدروکربن ها ساخته میشود؛ مولکول هایی که در ساختار شان دو عنصر اصلی یعنی هیدروژن و کربن وجود دارد.
پلاستیک ها بهصورت کلی از فرآورده های نفت خام و گاز طبیعی تولید می شوند، اما امروزه نوع جدیدی از آن ها با استفاده از منابع تجدید پذیر مانند ذرت، نیشکر و سلولز نیز در حال توسعه است.
پلاستیک ماده ای سنتتیک (مصنوعی) است که به لطف ترکیب ویژگی هایی چون سبکی، مقاومت، انعطاف پذیری، عایق بودن و قیمت مناسب، به پرکاربردترین ماده جهان تبدیل شده است. از کیسه های خرید و بسته بندی های مواد غذایی گرفته تا تجهیزات پزشکی، قطعات خودرو و صنایع سنگین، حضور پلاستیک در همهجا قابل مشاهده است.
خواص و ویژگی های اصلی پلاستیک
پلاستیک ها طیف گسترده ای از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی دارند که باعث شدهاند در صنایع مختلف جایگزین مواد طبیعی شوند. برخی از مهمترین خواص پلاستیک ها عبارتاند از:
- سبکی و سهولت در حمل و نقل
پلاستیک ها نسبت به موادی مانند فلز، چوب و شیشه بسیار سبک ترند. این خاصیت، باعث کاهش هزینه های حملونقل و صرفه جویی در انرژی می شود.
- انعطاف پذیری بالا
پلاستیک ها میتوانند در قالب های گوناگون شکل بگیرند و بدون شکستن یا ترک خوردن، به اشکال دلخواه تبدیل شوند. همین ویژگی، آنها را برای ساخت ظروف، لولهها، فیلم های بسته بندی و قطعات مختلف ایده آل کرده است.
- مقاومت در برابر رطوبت و مواد شیمیایی
بسیاری از انواع پلاستیک ها در برابر آب، هوا و واکنش های شیمیایی پایدار هستند. به همین دلیل، در بسته بندی مواد غذایی، محصولات دارویی و وسایل الکترونیکی بهطور گسترده استفاده می شوند.
- عایق بودن
پلاستیک ها عایقهای بسیار خوبی در برابر جریان برق و حرارت هستند و به همین علت در صنعت برق و ساخت قطعات الکترونیکی نقش کلیدی دارند.
- قیمت مناسب
پلاستیکها در مقایسه با مواد طبیعی یا فلزی هزینه تولید پایینتری دارند و به همین دلیل در صنایع انبوهسازی و تولید کالا های روزمره به صرفه ترند.
دسته بندی پلاستیک ها بر اساس ساختار و رفتار حرارتی
پلاستیک ها بر اساس واکنششان نسبت به حرارت، به دو گروه اصلی ترمو پلاستیک ها (Thermoplastics) و ترموست ها (Thermosets) تقسیم میشوند.
ترمو پلاستیک ها (قابل ذوب و بازیافت)
این دسته از پلاستیک ها در اثر حرارت نرم می شوند و می توان چندین بار آن ها را ذوب و قالب گیری کرد. به همین دلیل قابل بازیافت هستند.
برخی از رایج ترین ترمو پلاستیک ها عبارتاند از:
پلی اتیلن (PE): در تولید نایلون، کیسه های پلاستیکی، لوله و فیلم های بسته بندی کاربرد دارد.
پلی پروپیلن (PP): در قطعات خودرو، لوازم آشپزخانه و منسوجات استفاده میشود.
پلی و ینیل کلراید (PVC): در تولید کفپوش، پنجره، روکش سیم و لوله ها کاربرد دارد.
پلی استایرن (PS): برای ظروف یک بار مصرف، فوم بسته بندی و اسباب بازی استفاده می شود.
پلی اتیلن ترفتالات (PET): ماده اصلی ساخت بطری های نوشیدنی و منسوجات مصنوعی است.
ترموست ها (غیر بازیافتی و مقاوم در برابر حرارت)
این نوع پلاستیک ها پس از قالب گیری سخت می شوند و دیگر قابل ذوب نیستند.
به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و مواد شیمیایی، در صنایع خاص به کار میروند.
انواع مهم ترموست ها شامل:
باکالیت: برای ساخت دکمه، کلید برق و بدنه وسایل الکتریکی.
اپوکسی: در چسبها و روکشهای صنعتی مقاوم.
فنولیک: در قطعات خودرو و عایقهای صنعتی.
مواد اولیه ساخت پلاستیک
مواد اولیه ی پلاستیک ها معمولاً از منابع زیر تأمین میشوند:
نفت خام: منبع اصلی تولید پلاستیک؛ از آن ترکیباتی مانند اتیلن و پروپیلن استخراج میشود.
گاز طبیعی: دارای متان و اتان که پایهی اصلی تولید پلیمرهای صنعتی هستند.
زغال سنگ: برای تولید بنزن و تولوئن به کار میرود.
منابع زیستی (پلاستیک های زیست تخریب پذیر): از نشاسته ذرت، نیشکر و سلولز تولید می شوند و به صورت طبیعی در محیط تجزیه می شوند.
این گروه آخر به ویژه در دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته اند زیرا نسبت به پلاستیک های سنتی دوستدار محیط زیست هستند و نقش مهمی در آینده صنعت بسته بندی دارند.
کاربرد های پلاستیک در زندگی روزمره و صنعت
پلاستیک بهطور گسترده در تمام جنبه های زندگی روزمره انسان ها استفاده میشود.
در خانه، از ظروف غذا و لیوان گرفته تا سطل زباله، قفسه، گلدان، کفپوش و مبلمان همه از انواع پلاستیک ساخته میشوند. در صنعت، پلاستیک نقش حیاتی در تولید قطعات خودرو، تجهیزات پزشکی، دستگاه های الکترونیکی و بسته بندی های مقاوم دارد.
در حوزهی کشاورزی نیز، پلاستیک برای تولید فیلم های گلخانهای، لوله های آبیاری و پوشش های محافظ گیاهان استفاده میشود.
حتی در مد و پوشاک، پارچههای مصنوعی و ضدآب از الیاف پلاستیکی ساخته میشوند.
از منظر زیست محیطی، یکی از چالش های اصلی پلاستیک، تجزیه ناپذیری طولانیمدت آن است. به همین دلیل، صنعت جهانی در حال حرکت بهسمت تولید پلاستیک های زیست تخریبپذیر و قابل بازیافت است که در کارخانههایی مانند بازکو نیز در حال توسعه و تولید میباشند.
قیمت پلاستیک و عوامل مؤثر بر آن
قیمت نهایی پلاستیک به چند عامل کلیدی بستگی دارد:
نوع پلاستیک (ترموپلاستیک یا ترموست)
ضخامت، رنگ و وزن محصول
کیفیت مواد اولیه
هزینه انرژی و حملونقل
حجم و تیراژ سفارش
در کارخانه بازکو به دلیل استفاده از مواد اولیه باکیفیت و تولید مستقیم، قیمت محصولات پلاستیکی کاملا مناسب است. مشتریان میتوانند انواع نایلون، نایلکس، کاور فرش، سلفون و دیگر محصولات بسته بندی پلاستیکی را با امکان چاپ اختصاصی لوگو و طراحی برند سفارش دهند.
جمع بندی
پلاستیک، ماده ای است که به شکلی بی رقیب در زندگی مدرن نفوذ کرده است. از بسته بندی مواد غذایی تا ساختار هواپیما و از پوشاک تا تجهیزات پزشکی، همه و همه به نوعی وابسته به پلاستیک هستند.
شناخت دقیق انواع پلاستیک و ویژگی های آن، به تولید کنندگان، صنعتگران و مصرف کنندگان کمک میکند تا انتخاب های بهینه تری داشته باشند — انتخابهایی که هم از نظر اقتصادی بهصرفه و هم از نظر زیستمحیطی پایدار باشند.
پلاستیک، نماد پیشرفت علم و صنعت در دنیای مدرن است؛ و کارخانه بازکو یکی از پیشگامان تولید این ماده در ایران است.
سوالات متداول
ساختار اتمی پلاستیک ها طوری است که به سادگی در گذشت زمان از هم جدا نمی شوند به همین دلیل در طبیعت بسیار طول می کشد تا با روند عادی تجزیه شوند.
به دلیل ماندگاری بالای پلاستیک ها در طبیعت و آثار منفی که از خود به جا می گذارند ،آنها را بازیابی می کنند تا حجم پلاستیک کمتری در چرخه طبیعت باقی بماند.
به دلیل چگالی کمتر پلاستیک نسبت به آب پلاستیک روی آب شناور می ماند.
پلاستیک ها مصارف گوناگونی دارند،مثل: نایلون ، نایلکس ، قطعات مصنوعی،ماشین آلات،ابزار و…
پلاستیکها عمدتاً از مشتقات نفت خام مانند پلیاتیلن و پلیپروپیلن ساخته میشوند، اما برخی از انواع جدید از منابع گیاهی تولید میشوند.
PE نرمتر و انعطافپذیرتر است (مثل نایلون)، اما PP مقاومت حرارتی بیشتری دارد و بیشتر در ظروف و قطعات کاربرد دارد.
بر اساس وزن، مواد اولیه، نوع چاپ، ضخامت، ابعاد و تیراژ محاسبه میشود.